رادیو در سال گذشته رسانهیی نسبتا کم حاشیه بود؛ معاون
صدا سال 90 را از همان ابتدا سال مخاطب نامگذاری کرد تا به برنامهسازان و
شنوندگانش اعلام کند قرار است حال که رادیو 71 ساله شده، به دور از
حاشیههای سالهای قبل که البته در مقاطعی به افزایش تعداد مخاطبان این
رسانه هم کمک کرد سال آرامی را پشت سر بگذارد.
با این حال در شرایطی که برخی از برنامهسازان و
شنوندگان رادیو خواهان تحقق جسارتهای بیشتر در رادیو بودند، معاون صدا
موضوعی جدید را مطرح کرد و از برنامهسازان خود در رادیو خواست جسارت
عذرخواهی بابت اشتباهات ناخواسته را داشته باشند.
و البته همان طور که محمد حسین صوفی معاون صدا معتقد
است: «حتماً یکی از رموز ماندگاری هر برنامهای کیفیت آن برنامه، ایجاد
رضایتمندی مخاطب و پاسخگویی به ذائقهی او است؛ اینکه مخاطب، گمشدهی خود
را در آن برنامه پیدا و با آن ارتباط برقرار کند.»
اما اینکه صدای جمهوری اسلامی ایران تا چه اندازه در
رسیدن به این امر موفق بوده و توانسته مخاطبان خود را راضی نگه دارد، پرسشی
است که بیش از همه شنوندگان رادیو میتوانند پاسخگوی آن باشند.
معاون صدا سال 91 را سال «ایدههای نو و تحول در محتوای
برنامهها» نامیده است؛ شعاری که در پی شعار جذب مخاطب میآید و بر این
نکته تاکید دارد که مدیران رسانه ملی خود بیش از همه بر ضرورت تحول محتوای
برنامههای رادیویی و جسارت در برنامهسازی برای جذب بیشتر مخاطب واقفند.
اما خبرنگار سرویس رادیو ایسنا در آستانهی هفتاد و
دومین سالگرد تاسیس رادیو در ایران، نگاهی دارد بر آنچه در سال گذشته بر
رادیو گذشت.
*** راهاندازی اولین شبکه نمایش در ایران
مهمترین اتفاق سال 90 را میتوان راهاندازی «رادیو نمایش» دانست.
بر این اساس سرانجام انتظار اهالی نمایش رادیویی به
پایان رسید و «رادیونمایش» ششم تیرماه ـ طی مراسمی با حضور رییس سازمان صدا
و سیما، معاون وی در رادیو و مدیران و برنامهسازان این رسانه در استودیو
شماره یک ساختمان شهدای رادیو افتتاح شد.
برنامههای رادیونمایش، هر روز از ساعت 17 الی 24 و
تکرار آن از ساعت 12 شب الی 6 صبح روز بعد بر روی موج اف ام، فرکانس
5/107 پخش شد.
*** پخش فیلمهای سینمایی برای نابینایان
پخش فیلمهای سینمایی روز ایران برای نابینایان از جمله اقدامات مهم رادیو در سال گذشته بود.
برای نخستین بار ایسنا در شهریور ماه 90 اعلام کرد که
رادیو قرار است فیلمهای سینمایی در حال اکران را برای نابینایان در قالب
نمایش پخش کند.
این خبر را رییس مرکز هنرهای نمایشی رادیو اعلام کرد و
گفت: با اجازهی کارگردان و تهیهکننده، فیلمهای سینمایی که روی صحنه
باشند را تبدیل به نمایش میکنیم؛ البته باید بخشهایی از آن حذف شود، چرا
که نگاه تصویری به نگاه رادیویی تبدیل میشود.
پس از آن بود که آثاری از ابراهیم حاتمی کیا، مجید مجیدی، همایون اسعدیان و ... در قالب برنامهای با عنوان «رادیو فیلم» پخش شدند.
*** تصویری شدن رادیو
تصویری شدن رادیو موضوع دیگری بود که در سال 90 قوت
گرفت و در مقطعی حتی محمد حسین صوفی (معاون صدا) به ایسنا اعلام کرد که
مناظرهها و گفتوگوهای رادیویی را تصویر میکنند.
بحث تصویری شدن رادیو برای نخستین بار، سال 89 در بازدید معاون صدا از خبرگزاری ایسنا اعلام شد.
محمد حسین صوفی در این بازدید، با اشاره به گسترش
رسانهها در جهان و شکستن قالبهای اطلاعرسانی، اعلام کرده بود: شبکههای
شناخته شدهی رادیویی دنیا، امروز به صورت تصویری، خبر و برنامه پخش
میکنند و با اشاره به مشکلات راهاندازی رادیوی تصویری در ایران، گفته
بود: در حال حاضر آمادگی راهاندازی این شبکهها را در ایران داریم، اما
متاسفانه فعلا با مشکلات فنی مثل فرکانس مواجه هستیم. البته در همان زمان
شبکه اینترنتی ایران صدا به صورت آزمایشی، در ساعاتی از پخش خود، اقدام به
راهاندازی نوعی رادیوی تصویری کرده بود.
با این حال با وجود رفع مسائل فنی مثل تغییر فرکانسهای
شبکههای رادیویی که در اسفند ماه 89 رخ داد، به نظر میرسد استودیوهای
رادیویی هنوز هم مراحل تجهیز برای تصویری شدن را طی میکنند. در رادیو
تصویری قرار است همزمان با پخش برنامههای منتخب شبکههای رادیویی،
سایتهای اینترنتی این شبکهها نیز محیط داخل استودیو را برای مخاطبان به
نمایش درآورند.
*** تاکید بر شادتر شدن فضای رادیو
در سال 90 در رادیو همانند تلویزیون بر شادتر شدن
برنامهها تاکید شد؛ محمد حسین صوفی در جمع پژوهشگران و کارکنان اداره کل
پژوهشهای رادیو، از الزامات کار در رسانه ها به ویژه رادیو را شاد بودن
بدون برخورداری از دید منفی و تمرین رفتار حسنه دانست.
او همچنین در دیدار با اعضای کانون طنز رادیو اعلام
کرد: رادیو در تولید قالب طنز علاوه بر توجه به تکنیک، نیاز مخاطب را نیز
مد نظر داشته است.
معاون صدا در گردهمایی گزارشگران استانی رادیو جوان هم اظهار کرد: مطالبی که باعث ناامیدی میشوند را کوچک منعکس کنیم.
*** گردهمایی رادیوییها
هماهنگی و اطلاعرسانی برنامههای نهمین دورهی
انتخابات مجلس شورای اسلامی، تقدیر از برنامههای حوزه دفاع مقدس، سالگرد
تولد رضا عبدی و ... از جمله موضوعاتی بود که سال گذشته رادیوییها را در
کنار هم جمع کرد.
معاون صدا هم با استقبال از چنین جمعهایی در حضور
عوامل برنامه «صبح تهران» تاکید کرد که صمیمت اهالی رادیو بر کیفیت
برنامهها اثر میگذارد.
معاون صدا همچنین خرداد ماه 90 با هنرمندان عرصه طنز به همفکری نشست.
در این نشست هنرمندانی چون محمدعلی کشاورز، مرتضی
احمدی، شمسی فضل اللهی، داوود حیدری، رضا بنفشه خواه، رضا عبدی، مقامی،
فرزاد حسنی، تورج نصر، عباس محبی و ... حضور داشتند و صحبتهایی را
دربارهی طنزپردازی در رادیو ایراد کردند.
*** جشنوارههای رادیویی
رادیو در سال 90 جشنوارههای متعددی را هم برگزار کرد
که از آن جمله میتوان به جشنواره جوانه، همایش پیرغلامان، گردهمایی
گزارشگران استانی رادیوجوان، دومین هماندیشی طنز رادیویی و اولین هم
اندیشی رادیو و جامعه مداحان، ... اشاره کرد.
افتتاحیه استودیو و نودال دیجیتال پخش رادیو معارف و
افزایش یک ساعته کانال ندای اسلام، رونمایی از شش سیستم سامانه اداری در
رادیو، معرفی روز برنامهریزی در رادیو، تاکید بر عدم جابهجایی نیروهای
برنامهساز در شبکههای رادیویی و همچنین ممنوعیت حضور همزمان در تلویزیون و
رادیو از دیگر اتفاقات سال 90 برای رادیو بود.
*** دیدار با مدیران رادیوهای دنیا
معاون صدا سال گذشته با جمعی از مدیران رادیو در کشورهای دیگر دیدار کرد.
صوفی در دیدار با رییس رادیوی ملی پاکستان از اعلام
آمادگی برای انتقال تجارب و برقراری تولیدات مشترک رادیویی با کشور دوست و
برادر پاکستان خبر داد.
دیدار معاون صدا با رییس رادیو ملی چین و تلاش برای همکاری مشترک بین شبکههای رادیویی چین و ایران از دیگر موارد بود.
*** وعدههایی که محقق نشد
رادیو در سال 90 با وعدههای تحقق نیافتهای چون «24
ساعته شدن رادیو نمایش»، «راهاندازی رادیوهای جدید از جمله شبکه کودک» و
... همراه بود.
عذرا وکیلی مجری و سردبیر «سلام کوچولو» رادیو ایران که
به مناسبت روز جهانی کودک در رادیو حاضر شده بود، راهاندازی رادیو کودک
را به کودکان و خانوادههایشان مژده داد اما برغم راهاندازی شبکههای
تلویزیونی متعدد در سال 90، شبکهای رادیویی پس از رادیو نمایش راهاندازی
نشد.
رادیو گفتوگو هم سال 90 مدیری پیدا نکرد تا معاون صدا برای دومین سال متوالی همچنان سرپرست رادیو گفتوگو باقی بماند.
در تیر ماه 90 بود که مدیران جدید رادیو سلامت و ایران
صدا معرفی شدند. علیرضا بهفر و رضا رضایی طی احکامی جداگانه به مدیریت شبکه
رادیویی سلامت و شبکه رادیویی ایران صدا منصوب شدند.
همچنین معاون صدا طی حکمی علی سیفی، مدیر شبکه رادیویی البرز را به سمت مسؤول راه اندازی رادیو مهارت منصوب کرد.
در سال گذشته همچنین برخی نمایشهای رادیویی به دلیل
آنچه کمبود مدت زمان کنداکتور پخش نامیده میشد، کوتاه شدند تا انتقاد
رادیوییها را به همراه داشته باشد.
برخی رادیوییها معتقد بودند: کوتاه شدن نمایشهای
رادیویی باعث معلق ماندن متن نمایش میشود و در نتیجه لطمه بسیاری را به
نمایشها وارد میکند. در سال 90 اهالی رادیو همچنان با مشکل دستمزدها
مواجه بودند و برخی از پیشکسوتان از جمله بهزاد فراهانی به این مساله
انتقاد کردند.
فراهانی پیشنهاد خود به رادیو را اینگونه خواند: نگاهی
که به تلویزیون میشود، در رادیو نیز باید عمیقتر شود و بخش خصوصی رادیو
را باید فعال کنند تا ما وادار نشویم به بخشهای دیگر هنر رو بیاوریم.
وی افزود: من چندین سال است که تقریبا به صورت
غیرمستمر در رادیو فعالیت دارم؛ در حال حاضر چندین سال است که با حضور نسل
جوان در رادیو تنفس تازهای آغاز شده و نیز تشکیلاتی رخ داده است که برای
ما خوشحالکننده است. اما چیزی که مطرح است این است که رادیو همیشه بچه
سرراهی صداوسیما بوده است؛ این بدین معنی است که مدیران هنری و رسانه، به
رادیو به عنوان پیشکسوت رسانههای ارتباط جمعی در ایران نگاه نکردند.
در سال 90 همچنین عزتالله انتظامی و مرتضی احمدی به رادیو آمدند.
احمدی که برای تجلیل به رادیو آمده بود گفت: 87 سال از
سن من میگذرد که 68 سالش را در خدمت صدا و سیما بودم. کسی در این سازمان
از من قدیمیتر نیست اما چند وقتی بود که با رادیو قهر کرده بودم. یک روز
یک نفر به من زنگ زد. او محمدحسین صوفی بود که مرا سراغ کامران کاظم زاده
فرستاد و او نیز فردی را به عنوان تهیهکننده به من معرفی کرد. من پشت
میکروفون نشستم و 44 ساعت برنامه نیم ساعته برای رادیو ضبط کردیم و من در
این برنامهها تجربه سالیان سال خود را و آنچه را که در این سالها دیده
بودم برای رادیو فرهنگ گفتم.
انتظامی هم با طرح این پرسش که آیا یک لوح برای تقدیر
از مرتضی احمدی کافی است؟ گفت: چقدر خوب است به چهرههای ماندگار که خودشان
را ماندگار کردند و معمولا در شرایط خوبی زندگی نمیکنند از محلی کمک شود.
برای قدردانی از مرتضی احمدی که بعد از شصت سال زحمت کشیده و آثاری به جا
گذاشته چه چیزی کافی است؟ آیا اینکه برایش یک لوح امضا کنیم کافی است؟ چه
میشد اگر شرکتهای بزرگ که سرمایههای زیادی دارند، جایزه بهتری به مرتضی
احمدی بدهند.
*** نکته آخر
اما پرسشی که این روزها طرح آن ضروری به نظر میرسد این
است که با وجود رسانههای متعدد که هر روز هم بر تعدادشان افزوده میشود،
«رادیو برای جذب مخاطب باید چه کند؟»
در این میان برخی برنامهسازان جسارت مدیران و ورود به
مرزهای جدید را پیشنهاد دادهاند و برخی از این مطلب گله داشتند که بیشتر
مدیران میانی در رادیو محافظهکار هستند.
با این حال برنامهسازان و مدیرانی هم هستند که اعتقاد
دارند، دادههای موجود در رادیو هرگز قابل رقابت با رسانههای دیگر نیست؛
رادیو پیش از اینکه به این رقابتها ورود کند مقام برتری دارد، به این دلیل
که همه جا در دسترس است و خروجیای که دارد قابل استفاده و قابل اعتمادتر
است.
آنها هنوز هم معتقدند «رادیو قناری کوچکی است که میتواند در میان خیل عظیمی از پرندگان عظیمالجثه به زیبایی پرواز کند.»
گزارش: ایسنا ـ پیوند مرزوقی